Chuyển tới nội dung chính

BÀI 11: CLEAN CODE TRONG PYTHON

1. Mục tiêu bài học​

  • Hiểu khái niệm Clean Code (code sạch)
  • Nhận biết sự khác biệt giữa code xấu và code sạch
  • Học cách đặt tên rõ ràng, chia nhỏ hàm, tránh lặp code
  • Áp dụng Clean Code qua các ví dụ thực tế

2. Clean Code là gì?​

Clean Code (code sạch) là đoạn mã:

  • Dễ đọc
  • Dễ hiểu
  • Dễ bảo trì và mở rộng
  • Người khác có thể đọc như một "câu chuyện", không cần đoán

3. Một số nguyên tắc cơ bản của Clean Code​

Nguyên tắcMô tả ngắn gọn
Đặt tên rõ nghĩaKhông viết tắt tùy tiện, tên gợi ý đúng chức năng
Chia nhỏ hàmMỗi hàm nên làm một việc rõ ràng
Tránh lặp lại code (Don't Repeat Yourself)Tái sử dụng khi có thể
Tách phần xử lý và phần hiển thịKhông trộn lẫn tính toán với print()
Viết hàm dễ tái sử dụngDùng tham số thay vì gắn giá trị cố định

4. Các ví dụ chuyển từ "code xấu" sang "code sạch"​

Ví dụ 1: Tính tổng các số lẻ từ 1 đến n​

Code chưa sạch:

n = 10
s = 0
for i in range(n+1):
    if i%2==1:
        s+=i
print(s)

Code sạch:

def tong_so_le(n: int) -> int:
    tong = 0
    for so in range(1, n + 1):
        if so % 2 == 1:
            tong += so
    return tong

print(tong_so_le(10))

Giải thích cải tiến:

  • Đặt tên rõ ràng: tong_so_le, so, tong
  • Dùng hàm để dễ tái sử dụng, kiểm thử

Ví dụ 2: Kiểm tra số nguyên tố​

Code chưa sạch:

n=int(input())
check = True
if n<2:
    check=False
for i in range(2,n):
    if n%i==0:
        check=False
print("Đúng" if check else "Sai")

Code sạch:

def la_so_nguyen_to(n: int) -> bool:
    if n < 2:
        return False
    for uoc in range(2, int(n ** 0.5) + 1):
        if n % uoc == 0:
            return False
    return True

so = int(input("Nhập số cần kiểm tra: "))
print("Đúng" if la_so_nguyen_to(so) else "Sai")

Giải thích cải tiến:

  • Viết hàm riêng cho việc kiểm tra
  • Không dùng biến check thừa
  • Dễ kiểm thử và tái sử dụng

Ví dụ 3: Tính tổng chữ số​

Code chưa sạch:

n = 12345
s = 0
while n > 0:
    s += n % 10
    n //= 10
print(s)

Code sạch:

def tong_chu_so(n: int) -> int:
    tong = 0
    while n > 0:
        tong += n % 10
        n //= 10
    return tong

print(tong_chu_so(12345))

Giải thích cải tiến:

  • Tách thành hàm
  • Biến tong dễ hiểu hơn s

Ví dụ 4: Tính giai thừa​

Code chưa sạch:

n=5
kq=1
for i in range(1,n+1):kq*=i
print(kq)

Code sạch:

def giai_thua(n: int) -> int:
    ket_qua = 1
    for i in range(1, n + 1):
        ket_qua *= i
    return ket_qua

print(giai_thua(5))

Giải thích cải tiến:

  • Không viết tắt như kq
  • Code dễ hiểu, dễ đọc

Ví dụ 5: Vẽ hình chữ nhật đặc​

Code chưa sạch:

w = 5
h = 3
for i in range(h):
    for j in range(w):
        print("*", end="")
    print()

Code sạch:

def ve_hinh_chu_nhat(rong: int, cao: int, ky_tu: str = "*"):
    for _ in range(cao):
        print(ky_tu * rong)

ve_hinh_chu_nhat(5, 3)

Giải thích cải tiến:

  • Có thể tái sử dụng với nhiều ký tự khác nhau
  • Không lặp lại lệnh print("*", end="")

5. Tổng kết bài học​

Clean Code giúp:

  • Viết code dễ bảo trì
  • Hạn chế lỗi
  • Dễ cộng tác trong nhóm
  • Dễ tái sử dụng và kiểm thử

Nguyên tắc cần nhớ:

  • Đặt tên rõ ràng
  • Viết hàm ngắn gọn, đúng mục đích
  • Không lặp lại logic
  • Tách biệt xử lý và in kết quả

6. Bài tập về nhà (gợi ý)​

Viết lại các chương trình sau theo phong cách Clean Code:

  1. Vẽ tam giác vuông rỗng
  2. Tính tổng các số chia hết cho 3 từ 1 đến n
  3. Kiểm tra số hoàn hảo
  4. Vẽ bảng cửu chương cho 1 số
  5. In số đảo ngược của một số nguyên